Niet alleen vrije zenuwuiteinden maar speciale gliacellen tussen de dermis en epidermis spelen een rol in de sensatie van pijn. Zij kunnen beschouwd worden als een soort pijnzintuigen, een netwerk van waarnemingslichaampjes. Dat is zojuist in het augustusnummer van het wetenschappelijke vaktijdschrift Science gepubliceerd door een groep onderzoekers van het Karolinska Institute in Zweden
Gliacellen zijn een groep cellen die lange tijd bekend stond voor de ondersteunende functie aan het zenuwstelsel (glia = Grieks voor ‘lijm’). De Schwanncel is een bepaald type gliacel, dat in verschillende gedaantes kan voorkomen. Deze zogenaamde nociceptieve Schwanncellen die recent ontdekt zijn, hebben een lichaampje dat zich onder de buitenste laag van de huid bevindt, maar waarvan de ‘tentakels’ als octopusarmen zich om de uiteinden van nociceptieve zenuwcellen gewikkeld hebben en zich uitstrekken tot in de epidermis, de buitenste laag van de huid, die als pijngevoelig bekend staat. Gliacellen kunnen een veelvoud aan functies hebben, onder andere bij ontstekingsprocessen en afweer door de vorming van cytokines. Ontstekingsprocessen en afweer zijn tevens belangrijke functies in het pijnsysteem.
Lange tijd is gedacht dat ‘kale’ nociceptieve vezels (C-zenuwvezels en A-deltavezels) een rol spelen bij de pijnwaarneming, maar het blijkt complexer met deze maasvormige cellen. De huid en het zenuwstelsel komen embryologisch uit dezelfde kiemlaag namelijk het ectoderm, waardoor het wellicht niet zo verbazingwekkend is dat dezelfde soort cellen in huid en zenuwstelsel met elkaar verbonden zijn.
De vinding van deze netvormige gliacellen kan wel eens een omwenteling teweegbrengen in het denken over chronische pijn! Het fenomeen sensitisatie komt in een ander daglicht te staan, nu ook niet-neurale invloeden in de huid een duidelijker plaats krijgen. Wellicht ontstaan er nieuwe therapeutische mogelijkheden, bijvoorbeeld bij de behandeling van het chronisch regionaal pijn syndroom CRPS. Mensen met CRPS hebben enorm veel last van grotendeels onbegrepen pijn. Wellicht is het mogelijk om de activiteit van de nociceptieve Schwanncellen in de huid te remmen.
Literatuur
1. Abdo, H., Calvo-Enrique, L., et al (2019). Specialized cutaneous Schwann cells initiate pain sensation. Science, 365(6454), 695-699.
2. Doan, R. A., & Monk, K. R. (2019). Glia in the skin activate pain responses. Science, 365(6454), 641-642.
