Wanneer het zenuwstelsel nog volop in ontwikkeling is rond de geboorte heeft ook nociceptieve prikkeling invloed op de ontwikkeling van het pijnsysteem. Niet alleen het geboorteproces zélf is pijnlijk maar ook na de geboorte moet de pasgeborene diverse pijnlijke ingrepen ondergaan bijv. voor het afnemen van bloed of het doen van een hielprik. Vooral wanneer er na de geboorte complicaties zijn en een ziekenhuis opname nodig is (zoals bij een premature geboorte) neemt het aantal pijnlijke en medisch noodzakelijke ingrepen fors toe. Onderzoeken tonen aan dat deze ingrepen van invloed zijn op het pijnsysteem en mogelijk op latere leeftijd gerelateerd zouden kunnen zijn aan chronische pijn.
Neuroanatomisch onderzoek toonde aan dat de huid bij pasgeborenen aanvankelijk hypergeïnnerveerd is en dat dat daarna geleidelijk afneemt. Aanvankelijk dacht men dat pasgeborenen niet in staat waren om pijn te ervaren omdat hun sensorische zenuwstelsel onvoldoende ontwikkeld zou zijn maar gedragsstudies hebben inmiddels overtuigend het tegenovergestelde aangetoond. Gedurende de eerste maanden van het leven is het zenuwstelsel erg veranderbaar en gevoelig voor noxische stimuli, met name voor herhaalde prikkeling. Repetitieve pijnlijke stimuli veroorzaken een structurele en functionele reorganisatie van het jonge zenuwstelsel zowel op perifeer niveau, in het ruggenmerg en ook supraspinaal.
Onderzoek bij mensen dieren heeft inmiddels het bewijs geleverd dat herhaalde pijnstimuli en langer durende pijn vroeg in de ontwikkeling invloed kan hebben op de gevoeligheid voor pijn op latere (volwassen) leeftijd. Het is echter nog onduidelijk of vroeg ervaren pijn bijdraagt aan het ontwikkelen van chronische pijn.
Bij een intensive care opname van prematuur geboren kinderen vinden ongeveer 14 pijnlijke ingrepen per dag plaats. Ondanks dit grote aantal wordt zelden een pijnstilling toegepast. Bedenk daarbij dat in dergelijke situaties de moeder niet in staat is het kind te troosten. In een recente publicatie (Burnett, Cheong & Doyle Biological and social influences on the neurodevelopmental outcomes of preterm infants. Clin Perinatol. (2018)) wordt beschreven dat dergelijke vroege pijnervaringen bepalend zijn voor de latere perceptuele, cognitieve en sociale ontwikkeling. Ook blijkt pijn vroeg in het leven te leiden tot hyposensitiviteit voor acute pijn bij de baby en juist tot een overgevoeligheid of hypersensitiviteit op latere leeftijd. (Schwaller & Fitzgerald. The consequences of pain in early life: injury induced plasticity in developing pain pathways. Eur J Neurosci. (2014)). Meerdere onderzoekers toonden aan dat er een hogere pijngevoeligheid is in de pubertijd bij ex-prematuren in vergelijking met pubers die à terme geboren waren.
Early Neonatal Pain—A Review of Clinical and Experimental Implications on Painful Conditions Later in Life. MD Williams and BDX Lascelles. Front. Pediatr 2020.
