Emotionele verwaarlozing na de geboorte beïnvloedt de hersenontwikkeling en kan leiden tot psychiatrische problemen.
Kortgeleden werden de resultaten gepubliceerd van een neuropsychologisch onderzoek bij een groep volwassen Roemeense mannen en vrouwen die als baby opgenomen waren in weeshuizen in Roemenië. Het betrof een groep van 67 mensen in de leeftijd van gemiddeld 25 jaar. De kinderen waren na de omwenteling in Roemenië rond 1990 overgebracht naar Engeland en daar in gezinnen geadopteerd. De onderzoeksgegevens van deze personen werden vergeleken met een groep van 21 Engelsen die na hun geboorte in Engeland waren geadopteerd – in gezinnen. Dit onderzoek is bijzonder omdat resultaten van neuropsychologisch onderzoek gerelateerd werden aan MRI-scans van de hersenen (Mackes et al., PNAS 117, 2020, 641-649).
De achtergrond. De Roemeense kinderen waren kort na de geboorte terechtgekomen in door de staat geleide weeshuizen, waarvan we de verschrikkelijk beelden kennen. De Engelse kinderen werden vanaf hun geboorte geadopteerd door zorgvuldig geselecteerde gezinnen waar ze liefdevol opgenomen werden. De Roemeense kinderen kregen voldoende voedsel maar er werd verder geen aandacht aan hen besteed: een koude, liefdeloze start van het leven en extreme emotionele verwaarlozing. Na de val van het communistische Ceaucescu-regime werden de weeshuizen geleidelijk opgeheven. Een aantal Roemeense kinderen (waar het in dit onderzoek om gaat), werden via een hulpprogramma in Engeland geadopteerd. Ze hadden tot hun adoptie tussen de 3 en 41 maanden in de weeshuizen doorgebracht.
Het onderzoek. Op jong volwassen leeftijd werden deze personen in Engeland onderzocht (Kings College, London). Hersenscans werden gemaakt en het volume van de verschillende hersengebieden werd berekend. Het schokkende resultaat was dat het totale hersenvolume gemiddeld ruim 8% lager was dan dat van de groep Engelse kinderen. Op grond van gegevens van de weeshuizen over de voeding van de kinderen (flesvoeding, vast voedsel) mag volgens de onderzoekers aangenomen worden dat het lagere hersenvolume niet het gevolg was van ondervoeding maar gevolg van extreme verwaarlozing. Merkwaardig was dat de afname vooral de prefrontale hersenschors betrof. Op goede gronden mag volgens de onderzoekers aangenomen worden dat de verschillen in hersenvolume niet het gevolg waren van etnische of genetische oorzaken. In neuropsychologisch onderzoek bleek dat het gemiddelde IQ van de Roemeense ex-wezen significant lager was dan dat van de Engelsen (Wechsler abbreviated) terwijl AD(H)D (CCBRS) en depressieve klachten significant meer dan gemiddeld voorkwamen.
De conclusie. Een emotionele verwaarlozing kan leiden tot een veranderde hersenontwikkeling en die veranderingen kunnen gepaard gaan met – gemiddeld – een verminderde intelligentie en gedragsproblemen. Het blijkt ook dat een liefdevolle verzorging in Engeland ná de vroege ontwikkeling in Roemenië geen herstel bood. De afschuwelijke misstanden in de Roemeense weeshuizen vóór 1990 en het opheffen daarvan erná bood de kans om de consequenties daarvan te onderzoeken. De les is ook van het grootste belang voor ons rijke Nederland met Nederlandse kinderen en vluchtelingen. Emotionele verwaarlozing (en stress) tijdens de vroege ontwikkeling kan verstrekkende effecten hebben voor de hersenontwikkeling en als gevolg daarvan voor de psychologische ontwikkeling.
Een ontspoorde psychologische ontwikkeling als gevolg van stress, emotionele verwaarlozing, voedseldeprivatie, etc., in verband met de hersenontwikkeling is één van de belangrijke ‘lessen’ in de ITON-cursus Kinderneuropsychologie (oktober/november 2020) en ook in de nieuwe in-company cursussen Kinderneuropsychologie voor Ambulante Schoolbegeleiders en Jeugdzorgverleners (m.n. voor cluster 3 en cluster 4 kinderen)
